Ο Άγιος Αιμιλιανός γεννήθηκε στην Θράκη, την εποχή του Ιουλιανού του Παραβάτη.
Ήταν δούλος ενός φανατικού ειδωλολάτρη με άγριο χαρακτήρα. Κάποτε μαθεύτηκε ότι ο Αιμιλιανός είναι Χριστιανός και ο αφέντης του τον μαστίγωσε ανελέητα. “Θα πάθεις πολύ χειρότερα εάν παραμείνεις Χριστιανός”, του είπε.
Το επόμενο πρωί ο Αιμιλιανός πήρε μαζί του ένα σφυρί και πήγε στον ειδωλολατρικό ναό. Εκεί, κατέστρεψε όλα τα είδωλα με το σφυρί. Οι ιερείς του επιτέθηκαν και τον παρέδωσαν σε δίκη. Ο αφέντης του Αιμιλιανού, πήγε στο δικαστήριο, έβρισε τον Αιμιλιανό και τον διέταξε να αρνηθεί τη Χριστιανική του Πίστη. Ο Αιμιλιανός του είπε : «Μπορείς να διατάξεις ότι θέλεις, θα σε υπακούσω, αλλά η πίστη μου είναι εκτός των δικαιωμάτων σου. Ως προς αυτήν έναν και μόνο Κύριο αναγνωρίζω, τον Ιησού Χριστό.
Αυτός είναι ο μέγας και παντοτινός μου Κύριος, που εξουσιάζει το σώμα και την ψυχή μου, και ποτέ δε θα τον αρνηθώ». Ο Αιμιλιανός ομολόγησε την πίστη του με σθένος. Τον βασάνισαν και τελικά παρέδωσε το πνεύμα του όταν τον έριξαν στην πυρά. Το άγιο λείψανό του, το κήδεψε η Χριστιανή γυναίκα του ειδωλολάτρη άρχοντα.
Λαογραφία
Απέναντι από τις Σπέτσες στην πελοποννησιακή ακτή είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Άι-Μιλιανού. Στη μνήμη του συγκεντρώνονται από τα γύρω μέρη με καΐκια και κάνουν λειτουργία, ιδιαίτερα οι ναυτικοί. Το θαλάσσιο στενό, στο μέρος που βρίσκεται το εκκλησάκι είναι δυσκολοπέραστο, γιατί σχηματίζεται ρεύμα. Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση, γνωστή και σήμερα στους Σπετσιώτες, το εκκλησάκι αυτό το έχτισε ένας έμπορος-ναυτικός που μετέφερε κρασιά στις Σπέτσες.
Τέτοιος ήταν ο κίνδυνος που πέρασε στο μέρος εκείνο, ώστε, όταν γλύτωσε, έχτισε το εκκλησάκι με κρασί! Κατά την παράδοση, είδε έναν νέο στο κατάστρωμα της μπρατσέρας του, σαν Άγιο, που του έδωσε θάρρος και τον οδήγησε στο πλαϊνό λιμανάκι. Αργότερα, βρήκαν την εικόνα του Αγίου Αιμιλιανού στο σημείο όπου ο καπετάνιος έχτισε το εκκλησάκι.
