Η πρώτες φωτογραφίες από τα βάθη του Σύμπαντος – από το τηλεσκόπιο James Webb

347
Σμήνος γαλαξιών SMACS 0723 - Πηγή: NASA, ESA, CSA, STScI
Λίγες ώρες πριν την επίσημη παρουσίαση των πρώτων φωτογραφιών που κατέγραψε με τα πανίσχυρα όργανα του το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb η NASA αποφάσισε να δείξει στον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν μια από αυτές τις εικόνες. Ο Λευκός Οίκος δημοσιοποίησε το γεγονός με αποτέλεσμα η NASA να δώσει αυτή την εικόνα στη δημοσιότητα κάνοντας έτσι μια μικρή… χαλάστρα στην ανακοίνωση που θα ακολουθήσει.

Αυτή η πρώτη φωτογραφία είναι σύμφωνα με την NASA η πιο μακρινή και λεπτομερής εικόνα του Σύμπαντος στο υπέρυθρο του φάσματος. Αποτυπώνει σμήνη γαλαξιών στα βάθη του Σύμπαντος ( SMACS 0723) τα οποία χρησιμοποιούνται από τους αστρονόμους ως μεγεθυντικός φακός για να δουν και να μελετήσουν ακόμη πιο μακρινούς γαλαξίες που βρίσκονται πίσω από αυτούς, γαλαξίες που πιστεύεται ότι είναι οι πρώτοι που δημιουργήθηκαν μετά την Μεγάλη Έκρηξη, το μυστηριώδες φαινόμενο από το οποίο προέκυψε το Σύμπαν.
Στην επίσημη ανακοίνωση που ακολούθησε παρουσιάστηκαν φωτογραφίες από:
* Το Κουιντέτο του Στέφαν που είναι ομάδα πέντε γαλαξιών στον αστερισμό του Πήγασου. Οι τέσσερις εξ αυτών αποτελούν την πρώτη γνωστή συνεκτική ομάδα γαλαξιών. Πρόκειται για σχηματισμό τον οποίο έχουν μελετήσει εκτενέστατα οι αστρονόμοι. Ο λαμπρότερος γαλαξίας του είναι ο σπειροειδής NGC 7320 στον οποίο έχουν εντοπιστεί μεγάλες περιοχές Η II, όπου γεννιόνται νέα άστρα.

 

* Το νεφέλωμα Carina που βρίσκεται περίπου 7,500 έτη φωτός μακριά στον ομώνυμο αστερισμό. Είναι γιγάντιο αφού εκτείνεται σε μια περιοχή περίπου 100 έτη φωτός και έχει αυξημένη λαμπρότητα. Αποτελεί εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων πολλά από τα οποία είναι τεράστια και συμβάλουν στη μεγάλη του λάμψη.

* Το Νότιο Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα που είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα, δηλαδή το εντυπωσιακό υπόλειμμα ενός άστρου μάζας κοντά στη μάζα του Ηλίου μας, το οποίο έχασε τα εξωτερικά του στρώματα.

* Τον WASP-62b που είναι ένας πλανήτης αερίου που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 600 ετών φωτός από τη Γη και ανήκει στην κατηγορία του «καυτού Δία» επειδή βρίσκεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο. Ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από το άστρο του σε περίπου 4 μέρες. Το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του είναι ότι η ατμόσφαιρα του δεν φαίνεται να διαθέτει νέφη.

Η παρατήρηση, η οποία αποκαλύπτει την παρουσία συγκεκριμένων μορίων με βάση μικροσκοπικές μειώσεις στη φωτεινότητα των χρωμάτων, είναι η πιο λεπτομερής του είδους της μέχρι σήμερα, καταδεικνύοντας την άνευ προηγουμένου ικανότητα του Webb να αναλύει ατμόσφαιρες εκατοντάδες έτη φωτός μακριά, σύμφωνα με τη NASA.

Και εδώ ακριβώς βρίσκεται, ίσως, η μεγαλύτερη προσδοκία που συνοδεύει το James Webb. Ενώ το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έχει αναλύσει ατμόσφαιρες εξωπλανητών, η λεπτομερής παρατήρηση του Webb αποτελεί ένα άλμα στην αναζήτηση πλανητών που δυνητικά μπορούν να φιλοξενήσουν ζωή.

Τι είναι, όμως, αυτό που διαφοροποιεί το James Webb από τον «προκάτοχό» του; Καταρχήν… τριάντα χρόνια τεχνολογικής εξέλιξης. Το Hubble τέθηκε σε λειτουργία το 1990, το James Webb το 2022.

Επιπλέον, το κάτοπτρο του James Webb είναι καλυμμένο με φιλμ από χρυσό και έχει διάμετρο 6,5 μέτρα, σε σύγκριση με το κάτοπτρο των μόλις 2,4 μέτρων που διαθέτει το Hubble. Τέλος, το νέο τηλεσκόπιο βρίσκεται πολύ μακριά από τη Γη. Για την ακρίβεια σε απόσταση περίπου 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, στο σημείο Lagrange L2, εκεί όπου οι βαρυτικές δυνάμεις μεταξύ Ήλιου και Γης αθροίζονται και αντισταθμίζουν τη φυγόκεντρο δύναμη της κίνησης της Γης γύρω από το άστρο μας. Σε αυτό το σημείο η θερμοκρασία του James Webb παραμένει κάτω από τους – 223 °C, απαραίτητη προϋπόθεση για να καταστούν εφικτές αμυδρές παρατηρήσεις στο υπέρυθρο.

Πηγή: NASA/MSFC/David Higginbotham
Πηγή: NASA/MSFC/David Higginbotham

Η επικρατέστερη θεωρία για τη δηµιουργία του Σύµπαντος, το λεγόµενο «Πληθωριστικό Μοντέλο», προβλέπει ότι δηµιουργήθηκε από µια υπερβολικά πυκνή και θερµή κατάσταση, µια χωροχρονική (;) ανωµαλία, πριν από 13,8 δισεκατοµµύρια χρόνια. Τότε όλη η ύλη και η ενέργεια που σήµερα βρίσκονται γύρω µας, ήταν συγκεντρωµένες σε ένα απειροελάχιστο σηµείο.

Από εκεί ξεπήδησαν δισεκατοµµύρια γαλαξίες και άστρα, πλανήτες, δορυφόροι, κοµήτες. Μερικά µόνο από τα μυστήρια του Κόσµου που γεννήθηκαν, µεγάλωσαν και έσβησαν καθώς το Σύµπαν µας από ένα υπέρθερµο, υπέρπυκνο σηµείο εξελίχθηκε σε αυτό που οι αισθήσεις μας µπορούν να συλλάβουν. Το χρυσό κάτοπτρο του James Webb υπόσχεται να μας βοηθήσει να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι αυτού του Κόσμου. Άλλωστε ο άνθρωπος ποτέ δεν έπαψε και πιθανόν ποτέ δεν θα πάψει να είναι ένα πράγμα: εξερευνητής.